Η Κυριακή Δημητριάδου στην Καβάλα το 1992.
Η Κυριακή Δημητριάδου (1914-2002), το γένος Αραμπατζίογλου καταγόταν από το χωριό Dogan Yuvasi στην περιοχή της Μπάφρας. Η ακόλουθη μαρτυρία μας την έστειλε ο εγγονός της μέσω του διαδυκτιακού ερωτηματολόγιο μας.
1. Από ποια περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προέρχονται οι πρόγονοί σας;:
Η γιαγιά μου Κυριακή Δημητριάδου γεννήθηκε το 1914 στο χωριό Dogan Yuvasi στην περιοχή της Μπάφρας στον Πόντο.
2. Πώς άλλαξε η ζωή τους όταν ήρθαν στην εξουσία οι Νεότουρκοι και/ή οι Κεμαλίστες;:
Ζούσε ειρηνικά με τον αδελφό της και τους γονείς της στην συγκεκριμένη περιοχή. Δεν ξέρουμε ακριβείς ημερομηνίες αλλά λογικά εκεί κοντά στο 1922 (η γιαγιά μου ήταν περίππου 8 χρονόν τότε) αναγκάστηκε μαζί με τον αδελφό της μόνοι τους να περπατήσουν άπειρα χιλιόμετρα μέχρι να φθάσουν στο πλησιέστερο λιμάνι και να επιβιβασθούν σε καράβι που θα τους έφερνε στην Ελλάδα. Είχε προηγηθεί ο θάνατος του πατέρα της στα τάγματα εργασίας (Amele Taburu) και της μητέρας της που την σκότωσαν και λήστεψαν (μαζί με άλλους) τούρκοι στρατιώτες επιστρέφοντας μια Παρασκευή σπίτι της από την δουλειά της. Η γιαγιά μου μας είχε περιγράψει το πως οι Τούρκοι έρχονταν στο χωριό τους, παρατηρούσαν κατά την διάρκεια της ημέρας όλα τα νέα κορίτσια ελληνικής καταγωγής, τα μάζευαν σε ένα σπίτι το βράδυ όπου τα βίαζαν και το πρωί έβαζαν φωτιά στο σπίτι και το έκαιγαν μαζί με αυτά. Μας έλεγε χαρακτηριστικά πως έκλεινε τα αυτιά της όλο το βράδυ για να μην ακούει τα ουρλιαχτά των κοριτσιών που βίαζαν οι τούρκοι.
3. Απελάθηκαν/Εκτοπίστηκαν κατά τη γενοκτονία; Αν ναι, πότε και, πού; Παρακαλείστε να περιγράψετε την εμπειρία τους.:
Βασικά αναγκάσθηκαν για να σωθούν, να εγκαταλείψουν την χώρα. Όπως προανέφερα πρέπει να έγινε γύρω στο 1922. Δεν γνωρίζω από ποιό λιμάνι της Τουρκίας έφυγαν. Ξέρω μόνο πως έφθασαν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η γιαγιά μου μας έλεγε πως αναγκάζονταν να περπατούν σε ομάδες κατά την διάρκεια της νύχτας και να κρύβονται την ημέρα ώστε να γλυτώσουν από τους τούρκους. Τις περισσότερες μέρες εντελώς νηστικοί, βρώμικοι και ξυπόλητοι.
4. Είχαν κρατηθεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ή στρατόπεδο εργασίας; Αν ναι, πού ήταν; Παρακαλείστε επίσης να περιγράψετε τις συνθήκες.:
Ο πατέρας της γιαγιάς μου ναι. Για δύο χρόνια όπου και πέθανε από την εξαντλητική εργασία και το λίγο φαγητό. Δεν γνωρίζω περισσότερες λεπτομέρειες.
5. Έχασαν οικογένεια και φίλους; Αν ναι, πώς κατάφεραν να ανταπεξέλθουν/αντιμετώπισαν τις συνθήκες;:
Η γιαγιά μου με τον κατά 2-3 χρόνια μεγαλύτερο αδελφό της Πλάτωνα έχασαν και τους δύο γονείς τους οπότε αναγκάσθηκαν να διαφύγουν στην Ελλάδα. Μάλιστα κατά την προσπάθεια τους να δραπετεύσουν, στην διαδρομή και μέσα στον πανικό έχασε ο ένας τον άλλο. Παρ’όλα αυτά ο Θεός τους βοήθησε και αργότερα σε κάποιο σημείο της διαδρομής παρακάτω που σταμάτησαν να πιούν νερό αναγνώρισε ο ένας τον άλλο. Ηταν τόσες οι κακουχίες και ο πανικός που επικρατούσε που ακόμα και ο ίδιος της ο αδελφός με δυσκολία την αναγνώρισε και αναγκάστηκε να την ρωτήσει για επιβεβαίωση εάν είναι η αδελφή του η Κυριακή.
Χαράλαμπος Δημήτριάδης, σύζυγος της Κυριακής. Η Κυριακή γνώρισε και παντρεύτηκε τον Χαράλαμπο στην Καβάλα. Ο Χαράλαμπος ήταν άπο ένα γειτονικό χωριό της Τουρκίας το Doğankaya. Η οικογένεια του Χαράλαμπου είχε ανάλογες εμπειρίες άλλα δεν γνωρίζονται με ακρίβεια. Ο Χαράλαμπος πέθανε το 1944 όταν τον σκότωσαν οι Βούλγαροι στον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο.
6. Γνωρίζετε αν κάποιος στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των Τούρκων, προσπαθησε να τους βοηθήσει κατά τη γενοκτονία;:
Η γιαγιά μου μας είχε πει ότι στην διαδρομή για το λιμάνι κάποιος τούρκος (παρά το ήταν ένα μικρό παιδί η γιαγιά μου) προσπάθησε να την σκοτώσει με ένα όπλο που είχε. Δεν ήταν στρατιωτικός. Ευτυχώς κάποιος άλλος τούρκος που είδε την σκηνή τον απέτρεψε την τελευταία στιγμή λέγοντάς του "πας να σκοτώσεις ένα γκιαούρη για να το λες περήφανα μια ζωή;" Ετσι η γιαγιά μου κατάφερε να σωθεί λίγο πριν επιβιβαστεί στο σωτήριο πλοίο της επιστροφής.
7. Τί επίπτωση είχε η εμπειρία της γενοκτονίας στη ψυχική τους υγεία και πώς κατάφεραν να ανταπεξέλθουν; Πώς επηρέασε το υπόλοιπο της ζωής τους;:
Δεν μπορώ να ξέρω πως θα ήταν η ζωή της γιαγιάς μου αν δεν έχανε τους γονείς της και συνέχιζε να ζει με αυτούς στην Τουρκία. Μπορεί να ήταν καλή μπορεί και όχι. Το γεγονός όμως της γενοκτονίας των Ελλήνων στον Πόντο από τους Νεότουρκους και Κεμαλιστές σίγουρα τους ανάγκασε να χάσουν όχι μόνο την πατρίδα και την περιουσία τους αλλά και τους γονείς τους πράγμα πολύ σημαντικό σε παιδιά ηλικίας 10 μόλις χρονών. Ήρθαν στην Ελλάδα δύο μικρά παιδιά, δύο αδέλφια εντελώς μόνα και αναγκάστηκαν να μεταβούν από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης σε κάποιο χωριό της Καβάλας (Δύσβατο) όπου είχαν ακούσει ότι είχαν ήδη πάει άλλοι συγχωριανοί τους, ίσως και κάποιοι μακρινοί συγγενείς τους από την Τουρκία. Αναγκάστηκαν να ζουν πολύ φτωχικά, απασχολούμενοι με την γεωργία. Η γιαγιά μου αργότερα παντρεύτηκε έκανε 4 κορίτσια αλλά έχασε πολύ νωρίς τον αντρα της (Χαράλαμπος Δημητριάδης με καταγωγή και αυτός από τον Πόντο (χωριό Doğankaya, Bafra) στον Ελληνο-Βουλγαρικό πόλεμο. Ετσι αναγκάστηκε να μείνει πάλι μόνη της μεγαλώνοντας τις 4 κόρες της της με πολλές στερήσεις. Επέλεξε να μην ξαναπαντρευτεί για ευνόητους λόγους (είχε 4 κορίτσια).
8. Επηρέασε η άρνηση της γενοκτονίας από τον δράστη την ικανότητά τους να μπορέσουν να συνεχίσουν; :
Δεν ξέρω.
9. Πώς αισθάνθηκαν για την Τουρκία μετά την γενοκτονία;:
Κάθε φορά που μας τα περιέγραφε (συνήθως το απέφευγε) τίναζε χαρακτηριστικά το πέτο της ρόμπας της για τους Τούρκους (η γνωστή Ελληνική κίνηση που υποδηλώνει απέχθεια). Αυτό δε που κάνει εντύπωση είναι ότι καθ’όλη την διάρκεια της ζωής της ποτέ δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον να επισκεφθεί το μέρος που γεννήθηκε. Προφανώς και είχε τους λόγους της, τους οποίους δεν μάθαμε ποτέ.
